Stålkonstruktionsklass - hur väljer man den och vad betyder det för säkerhet, hållbarhet och investeringskostnader?

Klasy wykonania konstrukcji, zdefiniowane w normie PN-EN 1090, stanowią kluczowy element procesu projektowego i wykonawczego. Odpowiedni dobór klasy EXC to nie tylko wymóg formalny, ale realne przełożenie na bezpieczeństwo ludzi i środowiska, niezawodność działania konstrukcji, a także koszty inwestycji i jej eksploatacji.

Czym są klasy wykonania konstrukcji wg PN-EN 1090?

Norma PN-EN 1090-1 i PN-EN 1090-2 to europejskie dokumenty określające zasady projektowania, produkcji i montażu konstrukcji stalowych i aluminiowych. W ramach tych przepisów wprowadzono tzw. klasy EXC (Execution Classes), które klasyfikują konstrukcje pod względem potencjalnego zagrożenia, poziomu trudności wykonania oraz koniecznego stopnia kontroli.

Klasy wykonania konstrukcji wg PN-EN 1090 obejmują cztery poziomy:

• EXC1 – najprostsze konstrukcje o niskim ryzyku użytkowania,
• EXC2 – typowe konstrukcje budowlane,
• EXC3 – konstrukcje o dużym znaczeniu technologicznym i społecznym,
• EXC4 – najbardziej skomplikowane, wysokiego ryzyka budynki i obiekty inżynieryjne.

Dobór odpowiedniej klasy powinien być elementem wczesnego etapu projektowego, uwzględniając obciążeniom, miejsce zastosowania oraz znaczenie obiektu.

Co oznacza każda klasa wykonania EXC?

Klasa EXC	Opis konstrukcji wg PN-EN	Przykłady zastosowania	Wymagania
EXC1	Proste konstrukcje ze stali o klasie wytrzymałości do 275 MPa, głównie o stałych obciążeniach	Małe hale rolnicze, ogrody zimowe, budowle do dwóch kondygnacji	Podstawowa kontrola, uproszczona dokumentacja
EXC2	Konstrukcje o średnim stopniu złożoności, wytrzymałości S700	Hale produkcyjne, konstrukcje wsporcze, budynki biurowe	Standardowe procedury ZKP, kontrola spawania, zgodność z normą
EXC3	Konstrukcje obciążone dynamicznie lub o dużym znaczeniu	Mosty drogowe i kolejowe, stadiony, duże instalacje przemysłowe	Ścisła kontrola jakości, dokumentacja wg PN-EN 1090-2, testy NDT
EXC4	Konstrukcje o najwyższym znaczeniu i potencjale zagrożenia	Elektrownie, wieżowce, obiekty wojskowe	Najwyższe wymagania, pełna dokumentacja, nadzór przez jednostkę notyfikowaną

Dlaczego klasa EXC ma tak duże znaczenie?

Dobór klasy EXC wpływa na wszystkie elementy procesu budowy – od projektu po wykonanie i odbiór. Klasy określają poziom kontroli jakości, wymagania dotyczące spawania, testowania materiałów, dokumentacji technicznej oraz systemu zakładowej kontroli produkcji (ZKP).

Nieprawidłowe przypisanie klasy może prowadzić do:

• poważnych awarii lub uszkodzeń konstrukcji,
• zagrożenia dla życia ludzi i środowiska,
• nieuzyskania oceny zgodności,
• odrzucenia przez nadzór budowlany.

Jak dobrać odpowiednią klasę wykonania?

Dobór klasy powinien uwzględniać:

• Złożoność i funkcję konstrukcji – im większe ryzyko i znaczenie, tym wyższa klasa.
• Rodzaj obciążeń – czy są tylko statyczne, czy również dynamiczne (np. drgania, uderzenia).
• Klasa wytrzymałości stali – EXC2 i wyżej często wymagają stali klasy S355 – S700.
• Otoczenie i potencjał zagrożenia – czy konstrukcja znajduje się w miejscu publicznym lub narażonym na agresywne warunki.

Przykład: Dla standardowej hali magazynowej często wystarczy klasa EXC2, ale jeśli w obiekcie znajdą się instalacje przemysłowe narażone na drgania, warto rozważyć EXC3.

Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych zgodnie z normą

Każdy zakład, który chce legalnie wykonać konstrukcje stalowe lub aluminiowe wg PN-EN 1090, musi:

• wdrożyć system ZKP zgodny z PN-EN ISO 3834 i PN-EN 1090-1,
• przejść audyt certyfikacyjny przez jednostkę notyfikowaną,
• posiadać udokumentowane procedury kontroli jakości,
• zapewnić zgodność z wymaganiami PN-EN 1090-2 w zakresie wykonania.

Tylko wtedy konstrukcja może otrzymać znak CE i być legalnie dopuszczona do obrotu w UE.

Znaczenie dla inwestora – bezpieczeństwo, koszty i trwałość

Dobór klasy EXC to nie tylko sprawa techniczna – to decyzja wpływająca bezpośrednio na koszty inwestycji, harmonogram oraz ryzyko eksploatacyjne.

• Niższa klasa (np. EXC1) oznacza prostsze procedury i mniejsze koszty, ale ograniczone możliwości projektowe.
• Wyższe klasy (EXC3 i EXC4) wiążą się z dodatkowymi kosztami dokumentacji, testów i nadzoru, ale dają wyższy poziom bezpieczeństwa, trwałości i odporności na uszkodzenia.

Dla wielu projektów przemysłowych, szczególnie narażonych na dynamiczny charakter pracy, wybór klasy EXC3 to standard. Dla infrastruktury krytycznej – tylko EXC4.

Szukasz najlepszego wykonawcy konstrukcji stalowych? Postaw na ON-Time Solutions

Jeśli zależy Ci na solidności, terminowości i zgodności z normami, powierz budowę konstrukcji stalowych firmie ON-Time Solutions. To doświadczony wykonawca, który realizuje inwestycje zgodnie z wymaganiami PN-EN 1090, oferując kompleksową obsługę – od projektu, przez produkcję, aż po montaż. 

ON-Time Solutions zadba o właściwy dobór klasy wykonania, wysoką jakość elementów konstrukcyjnych i pełną zgodność z systemem ZKP oraz normami ISO. Z nimi Twoja inwestycja będzie nie tylko bezpieczna, ale też zoptymalizowana pod względem kosztów i trwałości.

Podsumowanie

System klas wykonania konstrukcji wg PN-EN 1090 to jeden z najważniejszych filarów jakości i bezpieczeństwa w budownictwie stalowym. Dobór odpowiedniej klasy EXC – od EXC1 do EXC4 – powinien być świadomą decyzją projektanta i inwestora, zależną od przeznaczenia obiektu, stopnia ryzyka oraz oczekiwań co do trwałości. 

Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych zgodnie z tą normą gwarantuje nie tylko legalność i spełnienie wymogów formalnych, ale też realną ochronę ludzi i środowiska przed skutkami potencjalnych awarii. Pamiętaj: odpowiedni dobór klasy wykonania to fundament solidnej inwestycji.